Akne nedir?
Akne vulgaris halk arasında sivilce olarak adlandırılır. Kıl kökü ve buna bağlı yağ bezlerinin etkilendiği bir deri hastalığıdır.
Akne kimlerde görülür?
Ergenlik döneminde %85 olarak etkilemekle birlikte aslında her yaşta görebildiğimiz bir hastalıktır. Bebeklik döneminde infantil akne dediğimiz bir tablo ile ortaya çıkabilirken ileri yaşlarda da görülebilir. Kadınlarda özellikle 30 yaşlarda daha sık akne lezyonları izlenir.
Akne neden ve nasıl olur?
Oluşumunda 4 faktör vardır;
1.keratin tıkaç oluşumu: böylece kıl kökünün dış ortamla bağlantısı kesilir ve kapalı bir kese oluşur.
2- artmış yağlanma: kapalı bu kese içine artan yağ salgısı birikir
3- bakteri (P.acne) çoğalması: bu yağlı ve kapalı kese içinde zamanla bakteriler çoğalır.
4- Yangı: bakterilerin çoğalmasıyla ortamda bağışıklık sisteminin elemanları artar
Sonuç ta klinikte sivilceler oluşmuş olur.
Akne lezyonları nerelerde ve nasıl görülür?
Akne hormonlara duyalı olan yağ bezlerin yoğun olarak bulunduğu yüz, boyun, göğüs, sırt ve kollarda ve kalçada görülebilir.
akne öncüsü açık ve kapalı komedonlar ( siyah ve beyaz noktalar) veya püstüler (içi irinli lezyonlar), nodül ve kistler (deri altında ele gelen bezeler) şeklinde de görülebilen bir hastalıktır.
Akne hafif mi şiddetli mi nasıl belirlenir?
Şiddet derecelendirilmesi akne lezyon şekline ( püstüler- noduler- ksitik vb), sayısına, iz oluşturup oluşmamasına, yerleşim yerine, tedaviye direncine göre yapılmalıdır (hafif-orta- şiddetli).
Akne varlığı bir sistemik hastalık göstergesi midir?
Hayır.
Ergenlik sonrası neden akne görülür?
Daha çok kadınlarda görülür. Eşlik eden yumurtalık kisti (polikistik over sendromu) ve hormonal hastalıklar yönünde araştırılmalıdır. Genetik yatkınlık , kozmetik ürün kullanımı, ilaçlar, stress, mesleksel maruziyetler tetikleyici olabilir.
Aknenin beslenmeyle ilişkisi var mıdır?
Yapılan araştırmalarda kesin bir ilişki saptanamamıştır ancak ;
Süt ve süt ürünleri; yağsız süt ürünlerinin içerisindeki büyüme hormonlarıyla sivilce oluşuma neden olduğu yönünde bulgular vardır.
Yine Karbonhidrat ağırlıklı beslenme – glisemik indeks yüksek ürünler yani çikolata, patates, beyaz ekmek, şeker, fast food gıdalar, yağda kızartma, hazır meyve suları ve krakerler önerilmektedir.
Omega 3 içeren besinler; balık-balık yağı- ceviz gibi , antioksidanlar; yeşil çay gibi tüketilmesi önerilmektedir .
Aknede dermokozmetik olarak neler yapabiliriz?
Aknesi olan kişiler uygun deri bakım ürünleri kullanmalıdır, uygun olmayan ve menşeyi belli olmayan ürünler tedaviyi olumsuz etkiler. Bilinçsiz kullanılan ürünler kozmetik akneye bile neden olabilir.
Deri temizliği çok önemlidir ancak cilt sık yıkanmamalıdır, günde 2 kez yıkamak yeterlidir. Uygun bir temizleyiciyle keratin tıkaç oluşumu ve bakteri çoğalması engellenebilir. Kullanılan ürün cildi kurutmadan yağ miktarını azaltmalıdır.
Erkek hastalarımız traş olurken traş köpüğü yerine krem formlu ürünler tercih etmeli, yüzlerine sonrasında alkol sürülmemeli, bunun yerine termal su kullanılmalıdır. Ayrıca mümkünse traş makinesi kullanılmasını öneriyoruz.
Makyaj ürünlerinde lanolin- vaselin gibi gözenekleri tıkayan ürünler içermeyen fondötenler ve gevşek yapılı pudralar tercih edilmeli ve ağır makyajdan kaçınılmalıdır.
Sivilcelerin sıkılmaması, uygun güneş koruyucu kullanımı da leke oluşmaması açısından önemlidir.
Aknede tedavi seçenekleri nelerdir ve tedavi seçimi neye göre yapılır?
Tropikal ( yüzeyel uygulanan kremler) ve sistemik ( hap) tedavileridir.
Amaç oluşumda yer alan 4 faktorun hepsine veya bir-birkaçına etki edebilmek. Hangi tedavini n seçileceğine hastanın yaşı, klinik şiddeti, daha önce kullandığı ilaçlar, sosyokültürel uyum, beklentisi, eşlik eden hastalıklar –gebelik gibi birçok durum değerlendirilerek başlanır.
Ne zaman sistemik tedaviye başlanır?
Kesin bir zaman yoktur. Genellikle sürme kremler olarak tedavi başlanır ancak uygulanan değişik krem tedavilerine cevap vermiyorsa hap tedavisine geçilebilir. Ya da klinik olarak şiddetli bir akne veya iz bırakan akne varsa ilk tercih hap tedavileri olabilir.
Sistemik tedaviler nelerdir?
Antibiyotik tedavisi en az 3 ay sürer, kremler tedavi ile birlikte verilir, aylık kan tetkikleri ile takibi gerekir. Yine çok şiddetli veya dirençli aknede isotretinoin tedavisi de verilebilir.
Oral isotretioin tedavisi nedir ve tehlikeli midir?
Aknenin 4 evresinde etki eden yüksek doz a vitaminidir. Aknede %80-90 gibi yüksek oranlarda geri dönüşümsüz iyileşme sağlayan etkili bir tedavidir. Tedavi en az 6 ay sürmekte ve genellikle kış ve sonbahar aylarında verilmektedir. Tedavi başlanmasına uygun bir hasta ise öncesinde kan yağları, karaciğer, böbrek fonksiyon testleri, hemogram değerleri , kadınlarda gebelik testleri görülür ve aylık periyotlarda bu tetkikler ve klinik takip yapılır. Dudaklarda ve yüzde kuruma, kas iskelet ağrıları, burun kanaması vb olabilir. Yan etkileri olabilen ama aynı zamanda etkili, yakın takiple kullanılması gereken ilaçtır.
