Yüksek Ökçeler: Ayakkabı hele ki topuklu ayakkabı denildiğinde anımsadığım Ömer Seyfettin’in “Yüksek Ökçeler” hikayesi gelir. Hikayede; genç yaşta dul kalmış, zengin, temizlik ve namus düşkünü Hatice Hanım tiplemesi vardır. Hatice Hanım, köşkünü hizmetçi Eleni ile evlatlığı Gülter’le beraber temizler, aşçısı Mehmet’i her gün traş ettirip, tepeden tırnağa beyazlar giydirirdi. Evden çıkmaz, pek kimseyle görüşmez ve çalışanlarının da bu şekilde çalışmasını öğütlerdi. Çalışanları da çok namusluydu. Kileri kitlitli değildi ve paraları ortalıkta dururdu. Hatice Hanım’ın temizlik, namus merakından başka bir de yüksek ökçe merakı vardı ki günboyu evin içinde yüksek ökçeli ayakkabı ile bir aşağı bir yukarı koşturup dururdu. Günlerden birgün hastalandı. Doktoru bütün kabahati yüksek ökçelere bulunca rahat yumuşak yünden terlikler kullanmaya başladı. Başdönmesi düzeldi, bacak ağrıları da geçti. Hatice Hanım yumuşak terlikleri ile rutin hayatına döndüğünde 2 gün içinde çalışanlarının ahlaklarının bozulduğunu, hırsızlık ve yolsuzluklarını farketti. Etrafı kilit altına alarak rahatladı. Ama kısa süre sonra evlatlığı ve hizmetçisini, aşçısı ile sarmaş dolaş vaziyette kendisinin henüz fark edemediği rezaletlerini anlatırken yakaladığında 9 senelik hizmetçilerini kovdu. 2 yıl boyunca eve hizmetçi, işçi, aşçı sıfatıyla kimi almışsa hep arsız, hırsız, yüzsüz, namussuz çıktı. Düzeni bozulan Hatice Hanım üzüntüden hastalandığını da farkedince yine yüksek ökçeli ayakkabılarını giymeye başladı. Hizmetçilerin hırsızlığını, arsızlığını, namussuzluğunu göremez oldu. Ve başı dönmeye devam etti. Terlik önerir korkusuyla doktora gözükmüyor: “Hiç olmazsa şimdi yüreğim rahat ya” diyordu
Sevgili okurlar, Hatice Hanımı yüksek ökçeleri ve rahat vicdanı ile başbaşa bırakıp ayak sağlığınız için nelere dikkat etmeli, neler yapmalı ve nasıl ayakkabı seçmelisiniz kısaca bahsetmek istiyorum.
Öncelikle ayaklarınıza şöyle güzelce bakıp inceleyin; şekil bozukluğu, asimetri, renk değişikliği, ciltte ve kemik çıkıntılara yakın bölgelerde kalınlaşma, sertleşme, çatlama varlığını araştırın.
Ayaklarınızın ısı farkı, şişlik açısından kontrol edin. Ağrılı bölgeler olup olmadığını kontrol edin. Kontrolünüz sonucunda yukarda saydıklarımda bir problem tespit ettiyseniz ve bu sorun uzun süreli mevcutsa mutlaka uzman görüşü alın.
Ayak bakımında ayak ve parmak aralarını yıkamak ve sonrasında iyice kurulamak önemlidir. Eğer cildiniz kuruysa yer yer kalınlaşma ve çatlamalar varsa cilt bakımı yapmanız uygun olacaktır. Ayak tırnakları tırnak batmalarını önlemek açısından düz kesilmeli, çok kısaltılmamalı ve tırnak kenarları kesilmemelidir. Şeker hastaları, kalp hastaları gibi kan dolaşımında ve bacak ve ayak sinirlerinde hasarlanma olan kişilerde ayak bakımının dikkatli ve tercihen başkaları tarafından yapılması daha uygun olur.
Ayakla ilgili şikayetlerin temelinde genetik, anatomik, fizyolojik faktörlere ek olarak uygun olmayan dar kalıplı, üstü basık, sivri burunlu, sert tabanlı, taban desteği bulunmayan, yüksek topuklu veya topuk yükseltisi olmayan düz tabanlı ayakkabıların kullanılması yatmaktadır. En çok şikayet tarak kemiklerinde ağrı, başparmak yan kenarında çıkıntı, nasır, topuk ve ayaktabanı ağrıları şeklindedir.
Ayak tarak kemiklerindeki ağrı ayak taban arkının düşüklüğünde veya yüksekliğinin yanısıra, ayak eklem, kemik ve yumuşak doku rahatsızlıklarında görülebilir. Genetik zemini olsa da özellikle ucu dar üstü basık sivri burun ayakkabıların kullanımı ile belirginleşmekte ağrı ve şekil bozukluğuna yol açmaktadır. Topuk ve ayak tabanı ağrıları ayağın mekanik bozukluklarının yanısıra eklem rahatsızlıklarında, sert tabanlı ve uygun olmayan ayakkabı kullanımında, bazı romatizmal hastalıklarda görülmektedir. Nasırlar büyük, küçük parmak, topuk ve ayaktabanı yan kısımlarında oluşur. Uygun olmayan ayakkabı kullanımı, kemik ve eklem değişiklikleri, ayağın belli bölgelerinde fazla yük veya baskı halinde oluşan derinin tepkisel cevabıdır.
Çatlaklar, genelde topukta ve nasırlar ile birlikte görülür. Derinin elastikiyetini (su ve yağ oranının azalması ile) kaybedip genişlemesiyle oluşur.
Mantar hastalıkları ayak derisi ve ayak tırnaklarında deri veya tırnağın hasarlanması, bütünlüğün bozulması ile ortaya çıkabilir. Ayrıca yanlış ayakkabı kullanımı, aşırı terleme veya ayak dolaşımındaki bozukluklar mantar oluşmasına zemin hazırlayabilir.
Ayak terlemesi, deri ter bezlerinin salgıladığı sıvımsı terin buharlaşamadığı ciltte biriktiği durumlarda görülür. Aşırı hareket, stress, gerginlik ve genetik yapı ile oluşabilir. Ayak hijyeninin ve dolaşımının bozulduğu durumlarda virüsler siğilllere yol açabilir. Siğiller nasırlar ile birlikte görülebilir.
Pençe tırnak genellikle ileri yaşlarda ayakkabının ayağa baskı yapması, parmak yanlarının kalınlaşması gibi nedenlerle genelde başparmakta görülür. Tırnak kalın ve ters yönde büyümektedir.
Tırnak batması, tırnağın yanlarda çok derinden kesilmesi, uygunsuz ayakkabının tırnakların yan çeperine baskı uygulaması ve ayak bakım hataları nedeniyle oluşur.
Ayakkabı seçimi nasıl olmalı?
Ayakkabı seçimi kullanım amacına uygun olmalıdır. Dar kalıplı, üstü basık, sivri burunlu, yüksek topuklu ayakkabılar nasır ve benzeri bir çok probleme davetiye çıkarabilir. Ayakkabı seçerken model ve renkten önce rahatlık ve ayağın şekline uygun olmasına özen göstermelisiniz. Daha sonra genişleyeceği düşüncesiyle alınan ayakkabılar ayak sağlığını olumsuz olarak etkileyebilir (basma bozukluğu, tırnak batması, ayak mantarı, nasır, ayak parmaklarında şekil bozuklukları, çabuk yorulma, bilek burkulması, ayak, bacak ve bel ağrıları ve ayakta kalıcı deformasyon gibi). Günlük ayakkabı, yürüyüş ayakkabısı ve koşu veya spor dalları için kullanılan ayakkabılarda farklı özellikler aranmalıdır.
Tercihen öğleden sonra ayaklar şiş haldeyken ayakkabı denemekte fayda vardır. Denediğiniz ayakkabı (çift olarak denemelisiniz); ayağınıza göre olmalı, ayağı kavramalı ve kaymamalı (topuk iyice oturmalı, otururken ayağınızdan çıkmamalı, yürürken kaymamalı, çok sıkı olmamalı, ağız kısmı ayağı sarmalı ve bilek kemiğini kesmemeli), ön kısımda (parmak kutusu) ayak rahatça hareket edebilmeli, ayak fonksiyonu için uygun derinlikte ve ende olmalı, taban normal yürüme fonksiyonunu desteklemeli, dış taban kullanacağınız yüzeylerde kaymamalı, astar ve üst kısmında kullanılan materyal yumuşak ve esnek olmalı, ayakkabı içinde sağlıklı bir ortam oluşturmalı, baskı ortadan kalktığında kendi şeklini koruyarak orjinal haline geri dönmeli, yürüdüğünüzde batma ve basınç hissi yapmamalı, topuk kısmı dengeyi sağlamalı ve sağlam olmalıdır. Bağcıklı ayakkabıların ayağı daha iyi kavradığı ve ayarlanabildiği unutulmamalıdır.
Anatomik ayakkabılar ayakta bazı noktaları destekleyerek yürüyüşü rahatlatmakta,vücudun rahat taşınmasını sağlamakta, duruşu destekleyip yorgunluk hissini geciktirmektedir. Nasır, batık tırnak ve mantar gibi rahatsızlıklarda cilt sağlığının korunması için doğal malzemeden üretilen ayakkabıların kullanılması uygundur.
Yürüyüş ayakkabısı seçerken topuk kısmının alçak, destekleyici ve yuvarlak olmasına dikkat edilmelidir. Yürüyüş yapanlarda ilk topuklar yere değip sonra hareket parmağa doğru yuvarlanarak devam ettiğinden parmakların rahat bükülüp dönmesi için yumuşak tabanlı ayakkabılar tercih edilmelidir. Ayakkabı hafif, havadar ve ayağa tam olmalıdır. Parmak kutusu parmaklar arasında ve ayakkabının ucu arasında parmakların oynayacağı kadar geniş bir mesafe olmalıdır. Ayak bileği ve ayak arkını sıkmamalı basınç hissi vermemelidir. Ayakkabıyı mutlaka yürüyüş sırasında giyeceğiniz çoraplar ile deneyip satın almadan önce ayakkabılar ile birkaç dakika sert zeminde yürüyün. Yürüyüş ayakkabılarınız ile kaç km yürüdüğünüzü not edin ve her 500- 1000km mesafede kullanıldıktan sonra değiştirin.
KİTABE-İ SENGİ MEZAR I
Hiçbir şeyden çekmedi dünyada
Nasırdan çektiği kadar;
Hatta çirkin yaratıldığından bile
o kadar müteessir değildi;
Kundurası vurmadığı zamanlarda
Anmazdı ama Allahın adını,
Günahkar da sayılmazdı.
Yazık oldu Süleyman Efendi’ye
ORHAN VELİ KANIK
Sevgili okurlar bilinçli ayakkabı seçimi ile ayaklarınızda oluşabilecek problemleri engelleyebileceğiniz gibi var olan problemlerinize de çözüm getirebilirsiniz. Ayakkabı tercihlerinizde sağlık ve rahatlığı ilk sıralara koymanız dileklerimle. Sağlık ve sevgiyle kalın
