Özel Optimed Hastanesi Dahiliye ( İç Hastalıkları) Uzmanı Dr. İrfan Aydın hipertansiyon konusunu tüm detayları ile anlattı.
Kardiyovasküler Hastalıklar
Kalp ve damarlarınızı etkileyen geniş bir hastalık grubunu tanımlamak için kullanılan bir ifadedir. Kardiyovasküler hastalık terimi çoğu zaman kalp hastalığı yerine de kullanılmaktadır. Çünkü iki terimde kalp veya damar hastalığını işaret etmektedir. Ne ile ifade edilirse edilsin, kardiyovasküler hastalıklar tüm dünyada kadın ve erkek ölümünün birinci sebebidir.
Kardiyovasküler hastalıkların sebepleri nelerdir?
Kardiyovasküler hastalık denildiğinde bir çok kalp ve damar hastalığı akla gelsede bu terim genellikle kalp veya damarlarınızda ateroskleroza(damar sertliği) bağlı hasarı ifade etmek için kullanılır. Ateroskleroz çoğunlukla atar damarları etkileyen bir hastalıktır.
Zaman içerisinde atardamarlardaki yüksek basınç,damar duvarlarını kalınlaştırıp dokulara oksijen gitmesini kısıtlayabilir.Bu duruma arterioskleroz veya arterlerin sertleşmesi denir ve ateroskleroz bu hastalığın en sık görünen formudur.
Bazı kardiyovasküler hastalıklar ise ateroskleroza bağlı oluşmaktadır, bu tip hastalıklar arasında doğumsal kalp hastalıkları, kalp kapakçığı hastalıkları, enfeksiyon veya kalp kasını etkileyen (kardiyomiyopati)hastalıklar bulunmaktadır.
Normal kan basıncı değerleri nedir?
120/80 mmHg ve altı değerler normal olarak değerlendirilmektedir.Genel olarak düşük olması iyi kabul edilir.Bununla birlikte çok düşük kan basıncı kontrol edilmelidir.
Yüksek kan basıncı (Hipertansiyon)
Kan basıncı, kanı damar duvarlarına karşı iten kuvvettir.Her kalp atımında kalp kanı atar damarlara pompalar.Kalp kasıldığı sırada kan basıncı maksimum olur.Bu basınç sistonik kan basıncı (Büyük kan basıncı) olarak adlandırılır.Kalp gevşediğinde kan basıncı azalır. Bu da diyaztolik kan basıncıdır.(Küçük kan basıncı)
Kan basıncı gün içerisinde değişiklik gösterir. Uykudayken düşüktür ve uyandığınızda heyecanlandığınızda sinirlendiğinizde veya eforla artar.
Kan basıncı ölçümleri sistolik ve diyaztolik ölçümleri içerir.Genellikler ardı ardına yazılır.
Yapılan ölçüm
- 120/80 veya daha düşükse normal kan basıncı
- 140/90 veya üzerinde ise yüksek kan basıncı
- Büyük olan değer 120 ve 139 arasındaysa veya küçük olan değer 80 ve 89 arasındaysa pre hipertansiyon (ara yüksek tansiyon) denir.
Yüksek kan basıncı nedir?
Yüksek kan basıncı 140/90 mmHg değerinden daha yüksek kan basıncına denir.Yüksek kan basıncı oluştuktan sonra genellikle hayat boyu devam eder ama tedavi edilerek kontrol altına alınabilir.
Doğru beslenme, yaşam tarzı ve varsa doktorunuzun verdiği ilaçlarla kan basıncınızı kontrol altına alabilirsiniz.
Yüksek kan basıncına genellikle belirti vermediğinden dolayı sessiz katil de denmektedir. Bazı hastalar kalp beyin veya böbreklerinde bir sıkıntı olmadan böyle bir problemleri olduğunun farkına varmazlar.
Yüksek kan basıncı tedavi edilmediğinde aşağıdakilere sebep olabilir:
- Kalp boyutu artabilir ve kalp yetmezliğine sebep olabilir.
- Damarlarda balonlaşma olabilir.
- Böbrek damarları daralabilir ve böbrek yetmezliğine sebep olabilir.
- Vücuttaki atar damarlar daha hızlı sertleşebilir. Bu durum kalp krizi, inme, böbrek yetmezliği veya gangrene sebep olabilir.
- Gözün arka bölümündeki damarlar yırtılabilir veya kanayabilir. Bu değişiklikler körlükle sonuçlanabilir.
Yetişkinler için kan basıncı seviyesi kategorileri nelerdir?
Sistolik veya diyastolik kan basınçları farklı kategoriye girerse, yüksek kategori dikkate alınmalıdır.Örneğin 160/80 mmHg de evre iki hipertansiyon olarak değerlendirilmelidir.
Diyabet ve kronik böbrek hastalarında kan basıncı değerinin 130/80 mmHg veya üstü olması da yüksek kan basıncı / hipertansiyon olarak değerlendirilir.
Bazı kişilerin kan basıncı muayene sırasında yüksek çıkmaktadır. Bu duruma beyaz önlük hipertansiyonu denmektedir.
Doktorunuz böyle bir durumda şüphelendiğinde kan basıncınızı evde ölçmenizi isteyebilir. Bunu anlamanın başka bir yolu da 24 saat boyunca yarım saatte bir kan basıncı ölçümü yapan cihazların kullanılmasıdır.
Yüksek kan basıncının sebepleri nelerdir?
Çoğu kişide yüksek kan basıncına sebep olan herhangi bir neden bulunmamaktadır. Bu durum esansiyel veya primer hipertansiyon olarak adlandırılır. Esansiyel hipertansiyonun sebebini bulmaya yönelik bilimsel çalışmalar devam etmektedir.
Bazı bireylerde yüksek kan basıncı başka ilaçların veya hastalıkların sonucunda oluşabilir. Yüksek kan basıncının sebebi bilindiğinde buna sekonder hipertansiyon denir.
Kimler yüksek kan basıncı riski taşımaktadır?
Bireylerin çoğunda yüksek kan basıncı yaşlanmayla ortaya çıkmaktadır. Aşağıdakiler sizin için geçerli ise yüksek kan basıncı riskiniz artmıştır.
- Fazla kiloluysanız
- Kırkbeş yaş üstü erkek veya 55 yaş üzeri kadınsanız
- Ailenizde yüksek kan basıncı olan varsa
- Prehipertansiyonunuz (120-139/80-89 mmHg arası kan basıncı) varsa
Kan basıncını artırabilecek diğer sebepler
- Fazla tuz tüketmek
- Fazla alkol tüketmek
- Yeterince potasyum almamak
- Yeterli fiziksel aktivitelerde bulunmamak
- Çeşitli ilaçlar
- Uzun süre stres altında kalmak
- Sigara içmek
Yüksek kan basıncının belirtileri nelerdir?
Yüksek kan basıncı uzun yıllar belirti vermeyebilir.Genellikle muayene veya kan basıncı kontrolü sırasında anlaşılır.
Kan basıncı ölçümünden önce neler yapılmalıdır?
- Kan basıncı ölçümünden 30 dk öncesinden itibaren sigara veya kahve içmeyin.
- Kısa kollu kıyafetler giyinin.
- Ölçümden önce tuvalete gidin,dolu bir mesane ölçümü etkileyebilir.
- Ölçümden önce 5 dakika oturun ve dinlenin.
Yüksek kan basıncı nasıl tedavi edilir?
Kan basıncı kontrolünde ilk basamak sağlıklı bir yaşam tarzı sürmektir.
- Tuzu kesmek,meyve,sebze,düşük yağlı süt ürünleri tüketmek
- Fazla kiloları vermek ve sağlıklı kiloyu korumak.
- Fiziksel olarak aktif olmak. (Örneğin her gün yarım saat yürümek.)
- Sigarayı bırakmak.
- Alkol alımını kısıtlamak.
Bazen, sağlıklı bir yaşam tarzına geçtikten sonra bile yüksek kan basıncı problemi devam etmektedir. Böyle durumlarda, kan basıncı kontrolü için ilaç kullanmak gereklidir.İlaçlar yüksek kan basıncı için şifa olmayacaklardır ama onu kontrol etmenizi sağlayacaktır.
Yüksek kan basıncı ile yaşamak
- Kan basıncınızı tarih ve saati ile düzenli olarak not edin.
- Doktorunuzla, ilaçların dozu ve alım şekli ile ilgili konuşun.
- İlaca bağlı olarak istenmeyen etkiler olduğunu düşünüyorsanız doktorunuzla konuşun.
- İlaçlarınızı düzenli olarak ve söylendiği şekilde alın
- Kontrollerinizi aksatmayın.
- Sağlıklı yaşam alışkanlığı edinin, örneğin sağlıklı bir beslenme seçin, düzenli fiziksel aktivite yapın ve sigara içmeyin.
- Doktorunuzla tedaviniz ve kan basıncınızı düşük tutmak için neler yapmanız gerektiğini konuşun.
Yüksek kan basıncının belirtisi olmadığını unutmayın.Eğer yüksek kan basıncınız varsa bunu hissederek fark etmeniz mümkün olmayacaktır.
Kadınlar ve yüksek tansiyon
Bazı kadınlarda kan basıncı, doğum kontrol hapları,hamilelikler veya menopoz için hormon tedavisi sırasında yükselebilir.Bu durumdan birisini taşıyorsanız konu ile ilgili olarak doktorunuzla konuşmalısınız.
