Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması veya opak hale gelmesi durumudur. Bu durum, görme kalitesini düşürür ve bulanık, puslu veya dumanlı bir görüşe neden olabilir. Katarakt, genellikle yaşlanma süreciyle ilişkilidir, ancak yaralanmalar, bazı hastalıklar veya belirli ilaçlar da katarakt oluşumuna neden olabilir. Tedavi edilmezse, katarakt görme kaybına neden olabilir. Tedavi genellikle cerrahi müdahale ile yapılır, bu müdahalede bulanık mercek çıkarılarak yerine yapay bir mercek yerleştirilir.
Gözde Katarakt Neden Olur?
Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması veya opak hale gelmesi sonucu ortaya çıkar. Katarakt oluşumunun ana nedenleri ve katkıda bulunan faktörler şunlardır:
- Yaşlanma sürecinin doğal bir parçası olarak, göz merceğindeki proteinler zamanla bozulur ve birikerek opaklaşmaya neden olur. 65 yaş ve üzeri kişilerde katarakt oluşma olasılığı daha yüksektir.
- Ailede katarakt öyküsü bulunan kişilerde katarakt gelişme olasılığı daha fazladır. Genetik faktörler, katarakt oluşumunda önemli bir rol oynayabilir.
- Gözde meydana gelen fiziksel travmalar veya yaralanmalar, mercekte hasara ve katarakt oluşumuna neden olabilir.
- Güneşin zararlı UV ışınlarına uzun süre maruz kalmak, mercekteki protein bozulmasını hızlandırabilir ve katarakt oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Diyabet, göz merceğinde yüksek kan şekeri seviyeleri nedeniyle protein yapısının bozulmasına yol açabilir. Diyabetik kişilerde katarakt gelişme riski daha yüksektir.
- Kortikosteroid gibi steroidlerin uzun süreli kullanımı, katarakt oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Sigara içmek, göz merceğinde oksidatif stresi artırarak protein bozulmasına ve katarakt oluşumuna neden olabilir.
- Aşırı alkol tüketimi, gözdeki protein yapısının bozulmasına katkıda bulunabilir ve katarakt riskini artırabilir.
- Antioksidanlar bakımından yetersiz bir beslenme, göz merceğinin protein yapısının bozulmasına neden olabilir. Yeterli miktarda vitamin C ve E, lutein ve zeaksantin gibi antioksidanlar almak, katarakt riskini azaltabilir.
- Glokom gibi diğer göz hastalıkları veya gözde iltihaplanma durumları, katarakt gelişimine katkıda bulunabilir.
- Radyasyon tedavisi gören veya uzun süreli UV ışığına maruz kalan kişilerde katarakt riski artabilir.
Bu faktörlerin bazıları önlenebilirken, bazıları doğal süreçlerin veya genetik yatkınlıkların sonucu olarak kontrol edilemez. Katarakt riskini azaltmak için düzenli göz muayeneleri yaptırmak, güneş gözlüğü kullanarak UV ışınlarından korunmak, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ve sigara içmemek önemlidir.
Katarakt Türleri Nelerdir?
Kataraktlar, oluşum şekillerine ve gözde bulundukları yerlere göre çeşitli türlere ayrılır. İşte başlıca katarakt türleri:
- Nükleer Sklerotik Katarakt
Göz merceğinin merkezinde (çekirdekte) meydana gelen bir katarakt türüdür. Başlangıçta, yakın görüşte geçici bir iyileşme olabilir (ikinci görme olarak adlandırılır), ancak zamanla görüş bulanıklaşır ve renkler sararır.
- Kortikal Katarakt
Merceğin dış kenarlarında (korteks) oluşan katarakt türüdür. Görüşte parlamalar, ışıkların etrafında haleler ve gece görüşünde zorluklar gibi belirtiler. Kortikal katarakt, genellikle ışığın geçiş yolunda engeller oluşturur.
- Arka Subkapsüler Katarakt
Merceğin arka kısmında, kapsül altında meydana gelen katarakt türüdür. Yakın görüşte zorluk, parlak ışıklara karşı hassasiyet ve ışıkların etrafında haleler görme. Bu tür katarakt, genellikle diğer katarakt türlerine göre daha hızlı ilerler.
- Konjenital Katarakt
Doğumda mevcut olan veya çocukluk döneminde gelişen katarakt türüdür. Genetik faktörler, intrauterin enfeksiyonlar (örneğin, kızamıkçık), metabolik hastalıklar veya travmalar neden olabilir.
- İkincil Katarakt
Yaralanma veya ameliyat sonrası oluşan katarakt türüdür. Diyabet, göz yaralanmaları, uzun süreli steroid kullanımı gibi durumlar neden olabilir.
- Travmatik Katarakt
Gözde meydana gelen fiziksel yaralanmalar sonucunda oluşan katarakt türüdür. Göz yaralanmasından sonra görüşte bulanıklık veya netlik kaybı gibi belirtiler görülebilir.
- Radyasyon Kataraktı
Radyasyona maruz kalma sonucu gelişen katarakt türüdür. Gözün radyasyon tedavisi görmesi veya uzun süreli UV ışığına maruz kalma neden olabilir.
Katarakt Nasıl Oluşur?
Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması veya opaklaşması sonucu ortaya çıkar. Bu durum genellikle yaşlanma sürecine bağlı olarak gelişir, ancak başka faktörler de katarakt oluşumuna katkıda bulunabilir. Kataraktın oluşum süreci ve nedenleri şunlardır:
Katarakt Oluşum Süreci:
- Göz merceği, ışığın retina üzerinde odaklanmasına yardımcı olan berrak ve esnek bir yapıdır. Bu mercek, protein ve su içeren bir yapıya sahiptir.
- Yaşlandıkça, mercekteki proteinler zamanla parçalanarak birikmeye başlar. Bu birikmeler, merceğin belirli bölgelerinde opaklaşmalara neden olur.
- Mercekteki bu opaklaşmalar, ışığın düzgün bir şekilde geçmesini engeller ve bulanık veya puslu bir görüşe yol açar.
Katarakt Oluşumuna Katkıda Bulunan Faktörler:
- Kataraktın en yaygın nedeni yaşlanmadır. Yaş ilerledikçe mercekteki proteinler bozulur ve birikerek opaklaşmaya neden olur.
- Ailede katarakt öyküsü bulunan kişilerde katarakt gelişme olasılığı daha yüksektir.
- Gözde meydana gelen travmalar veya yaralanmalar katarakt oluşumunu hızlandırabilir.
- Güneşin zararlı UV ışınlarına uzun süre maruz kalmak, mercekte protein bozulmasına yol açabilir.
- Diyabet, katarakt riskini artıran bir hastalıktır. Kan şekeri seviyelerinin yüksek olması, göz merceğinin protein yapısını bozabilir.
- Uzun süreli kortikosteroid kullanımı, katarakt oluşumuna neden olabilir.
- Sigara içmek, oksidatif stresi artırarak mercekteki proteinlerin bozulmasına yol açabilir.
- Aşırı alkol tüketimi de katarakt gelişimini hızlandırabilir.
- Yetersiz beslenme ve antioksidan eksiklikleri, merceğin protein yapısının bozulmasına katkıda bulunabilir.
Katarakt Belirtileri Nelerdir?
- Görüş netliğinin azalması, sanki her şeyin üzerinden bir sis perdesi varmış gibi hissetmek.
- Renklerin daha az parlak veya sararmış görünmesi.
- Parlak ışıklara veya güneş ışığına karşı artan hassasiyet. Gece araba kullanırken farlardan rahatsızlık duyma.
- Özellikle düşük ışık koşullarında görüşün bozulması, gece görüşünde zorluk çekme.
- Tek gözde çift görme veya gölgelenme. Bu belirti diğer göz problemleriyle de ilişkili olabilir.
- Mevcut gözlük veya kontakt lens reçetelerinin sık sık değiştirilmesi ihtiyacı.
- Işık kaynaklarının etrafında haleler veya parlak halkalar görme.
- Düşük kontrastlı metinleri okumakta zorlanma veya okuma gözlüklerinin işe yaramaması.
- Genel olarak görme keskinliğinin azalması ve netliğin kaybolması.
Katarakt Ameliyatı Ne Zaman Gerekir ve Kimler Olmalıdır?
Katarakt ameliyatı, genellikle katarakt kişinin günlük yaşamını etkilediğinde veya görüşü önemli ölçüde azalttığında önerilir.
Katarakt Ameliyatının Gerektiği Durumlar:
- Görme bulanıklığı veya netlik kaybı günlük aktiviteleri (örneğin, okuma, araba kullanma, televizyon izleme) zorlaştırıyorsa.
- Parlak ışıklara veya güneş ışığına karşı artan duyarlılık veya gece görüşünde zorluk yaşıyorsanız.
- Tek gözde çift görme veya gölgelenme.
- Renklerin solgun veya sararmış görünmesi.
- Katarakt, gözde diğer problemlere (örneğin glokom) neden oluyorsa veya bu problemleri kötüleştiriyorsa.
Kimler Katarakt Ameliyatı Olmalıdır:
- Yaşlanma sürecinin bir parçası olarak katarakt gelişen kişiler.
- Katarakt nedeniyle görme yeteneği önemli ölçüde azalmış olan kişiler.
- Göz yaralanması sonrası katarakt gelişen kişiler.
- Diyabet gibi belirli hastalıklara sahip olan kişiler, bu durumlar katarakt riskini artırabilir.
- Uzun süreli steroid kullanımı gibi belirli ilaçların katarakt gelişimini tetikleyebileceği durumlar.
- Ailede katarakt öyküsü bulunan kişiler.
Katarakt Ameliyatı Riskli Mi?
Katarakt ameliyatı, modern tıpta yaygın olarak uygulanan ve genellikle güvenli kabul edilen bir prosedürdür. Ancak, her cerrahi işlemde olduğu gibi, katarakt ameliyatının da bazı riskleri ve potansiyel komplikasyonları vardır. İşte katarakt ameliyatının olası riskleri ve komplikasyonları:
- Enfeksiyon (Endoftalmi): Nadir olmakla birlikte, ciddi bir enfeksiyon gelişebilir. Bu durum acil tedavi gerektirir ve görme kaybına neden olabilir.
- Kanama: Göz içinde veya çevresinde kanama olabilir. Bu durum genellikle küçük kesilerde minimaldir, ancak ciddi kanama nadiren de olsa meydana gelebilir.
- Retina Dekolmanı: Retina tabakasının yerinden ayrılması, acil müdahale gerektiren ciddi bir komplikasyondur. Retina dekolmanı, görme kaybına neden olabilir.
- Makula Ödemi: Retinanın merkezindeki makulanın şişmesi ve sıvı birikmesi, merkezi görmede bulanıklığa yol açabilir.
- Arka Kapsül Opaklaşması (PCO): Katarakt ameliyatından sonra, merceğin arka kapsülü bulanıklaşabilir. Bu durum, genellikle YAG lazer kapsülotomi adı verilen bir lazer prosedürü ile tedavi edilir.
- Yapay Lensin Yer Değiştirmesi: Yerleştirilen yapay lens (IOL) kayabilir veya doğru şekilde yerleşmeyebilir, bu da ek cerrahi müdahale gerektirebilir.
- Göz Basıncında Artış: Ameliyat sonrası göz içi basıncının artması (glokom) olabilir. Bu durum, ilaç veya ek tedavi gerektirebilir.
- Görme Sorunları: Geçici veya kalıcı görme problemleri olabilir. Nadiren, görme kaybı meydana gelebilir.
- Astigmatizma: Ameliyat sonrası korneada oluşan değişiklikler nedeniyle astigmatizma gelişebilir.
İyileşme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Ameliyat Sonrası Talimatlara Uymak: Doktorunuzun verdiği göz damlalarını düzenli olarak kullanmak ve belirtilen talimatlara uymak önemlidir.
Koruma: Gözünüzü travmalardan korumak için ameliyat sonrası belirtilen süre boyunca göz bandajı veya kalkan kullanmak.
Kontroller: Doktorunuzla düzenli kontrol randevuları ayarlamak ve herhangi bir anormal belirtiyi hemen bildirmek.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Optimed Sağlık Grubu’nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.
