Doku ve Organ Nakli
Ülkemizde yaklaşık 15 bin hasta organ nakli için beklemekte. Çoğu hasta nakil beklerken ne yazık ki hayatını kaybetmektedir. Organ bağışına olan ihtiyaç her geçen gün büyümekte, nakil için sırada bekleyen hastaların sayısı artmaktadır. Buna karşılık her bağış en az dört hastanın hayatını kurtarabilmektedir.
Bu üzücü manzara, organ nakli bilincinin yaygınlaştırılmasıyla bir ölçüde hafifletilebilecektir. Bu bilincin yaygınlaşmasına yardımcı olmak, vicdani bir görev sayılmalıdır.
Doku ve organ nakli nedir?
Doku ve organ nakli, vücutta görevini yapamayan doku ve organın yerine, canlı bir vericiden veya beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden alınan sağlam “doku ve organ transplantasyonu” da denir.
Beyin ölümü nedir?
Beyin ölümü, 1979 tarih ve 2238 sayılı yasaya göre, kardiyolog, nörolog, nöroşirurji uzmanı ve organ koordinatörünün oluşturduğu bir ekip tarafından oybirliğiyle saptanıp resmileştirilen bir tıbbi durum olup, kadavradan organ nakli beyin ölümünün geçekleştiği belirlenmeden yapılamaz. Beyin ölümünde beyin fonksiyonları tamamen ve başa dönmeyecek biçimde kaybolmuştur. Bitkisel hayattan farklı olarak, beyin ölümü durumunda solunum yoktur ve iyileşme imkansızdır.
Doku ve organ bağışı nedir?
Doku ve organ bağışı, kişinin hayatta iken, ölümünden (beyin ölümü) sonra, doku ve organlarının başka bir insan için kullanılmasına yasaların uygun gördüğü şekilde yazılı olarak izin vermesi demektir.
Hangi doku ve organların bağışı yapılabilir?
Kalp, Kalp Kapağı, Karaciğer, Böbrek, Pankreas, Akciğer, Kornea, Kemik, Kemik İliği, Kas Dokusu, Kıkırdak, Tendon, İnce Bağırsak, Yüz ve Saçlı Deri, Ekstremite, Üst Solunum, Üst Sindirim Y., Tamamı
Doku ve organ bağışını kimler yapabilir?
1979 tarih ve 2238 sayılı yasa gereği, organ bağışı yapabilmesi için kişinin 18 yaşını doldurmuş bulunması, akli dengesinin yerinde olması ve bu isteğini iki tanık huzurunda yazılı olarak gerçekleştirmesi ve ayrıca bunun bir hekim tarafından tasdik edilmesi yeterlidir. Kişi, bu koşullara uyarak organlarının tamamını ya da bazı organlarını bağışlayabilir.
Yoğun bakım kliniğindeyken beyin ölümü gerçekleşen hastanın, organ bağışı belgesi varsa ya da bu belge mevcut değilse ailesi izin verdiği takdirde, organları alınabilir. Organ alımını bu konuda uzman hekimler gerçekleştirir ve organı alınan hastanın vücut görüntüsünde bozulma olmaz. İleri yaşta olması ya da süregelen sağlık sorunları bulunması halinde bile hastalardan bazı organlar uygun alıcılara nakledilebilir. Ülkemizde para ile organ alımı ve satımı kanunlarla yasaklanmıştır.
Organ ve doku bağışı nereye yapılır?
Hastanemizde organ bağış birimimiz bulunmaktadır. Organ bağışı yapmak isteyen tüm vatandaşlarımızın bağışı bu birimde kabul edilmektedir. Ayrıca tüm devlet hastaneleri, özel hastaneler, sağlık ocakları ve sağlık müdürlüklerine başvurabilirsiniz.
Doku ve organ nakli ile ilgili gerçekler…
- Herkes doku ve organ vericisi olabilir.
- Bağışlanan kalp, akciğer, karaciğer, böbrek, pankreas gibi organlar, kendisine nakledilen kişinin hayatını kurtarır.
- Kemik, tendon ve ligament (kemiğe özgü bağlar) gibi dokular, travma, kanser gibi nedenlerle doku kaybı olan insanlara tekrar hareket özgürlüğü sağlar.
- Kornea nakli, bu dokunun harabiyeti nedeni ile göremeyen hastaların yeniden görebilmesini, cilt nakli ise yanık nedeni ile yaraları iyileşmeyen hastaların yanıklarının kapanmasını sağlar.
- Kalp kapakçıkları ise doğuştan kalp kapakçığı hastalığı olan veya kapakçıkları sonradan bozulan hastalara nakledilebilir.
Organ bağışı konusunda sık sorulan sorular?
Soru: İleri yaş grubundayım, organ bağışı yapabilir miyim?
Cevap: Her yaş ve durumdaki kişi kendisini potansiyel organ vericisi olarak düşünebilir. Ölüm gerçekleştiğinde konunun uzmanı hekimler tarafından değerlendirilip, nakil için uygun olup olmadığına karar verilir, uygun olan organ ve dokular nakledilebilir.
Soru: Kronik hastalığım var, organ bağışı yapabilir miyim?
Cevap: Ölüm gerçekleştikten sonra bir uzman ekip tarafından organ ve dokularınız değerlendirilecektir. Sağlıklı olan doku ve organlarınız ile nakil gerçekleştirilebilir.
Soru: Sadece bir organımı bağışlamak istiyorum, ama başka organlarımı da alırlar endişesi taşıyorum?
Cevap: Hangi organınızı bağışladığınız iki tanık huzurunda kaydedilecektir. Bağış yaptığınız organ ve doku dışındaki organlarınız alınması söz konusu değildir.
Soru: Doku ve organ bağışı yaptığımda vücut şeklinin, bütünlüğünün bozulmasından endişe ediyorum?
Cevap: Organ çıkarılması işlemi, konusunda uzman hekimler tarafından gerçekleştirilir. İşlem diğer cerrahi girişimler gibidir. Vücut şeklinizin bozulması söz konusu değildir. Sadece vücutta bir ameliyat izi olacaktır.
Soru: Dinimiz organ bağışına izin veriyor mu?
Cevap: İslam dini doku ve organ naklini desteklemektedir. “Kim bir insana hayat verirse, o sanki bütün insanlara hayat vermişçesine sevap kazanacaktır.” (Maide suresi, ayet 32)
Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 06.03.1980 tarih ve 196 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğu bildirilmiştir. Bu karara göre organ nakli için şu şartlara uyulması gerekmektedir:
- Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak için bundan başka çarenin olmadığının mesleki ehliyet edilmesi.
- Hastanın bu yolla tedavi edilebileceğine tabibin zann-ı galibinin bulunması.
- Organ ve doku nakli yapan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada tıbben ölmüş olması.
- Tedavi yapılacak olan hastanın da kendisine yapılacak olan bu nakle razı olması.