Özellikle yaz aylarında sıklıkla rastlanan ayak mantarı hakkında merak edilen tüm soruları hastanemiz Dermatoloji Uzmanı Dr. Burcu Minareci cevapladı.
Ayak mantarı nedir belirtileri nelerdir?
Tinea Pedis (Ayak mantarı); Dermatofit denilen normalde dış ortamda bulunan mantarın ayak derisine yerleşmesiyle oluşan yüzeysel enfeksiyondur. Ayak mantarı bulaşma yoluyla deriye yerleşir ve canlılığını deriden beslenerek sürdürür.
Ayak mantarı, ayağın farklı bölgelerinde farklı bulgularla görülebilir. En sık parmak arasında kepeklenme, soyulma ve kuruma şeklinde karşımıza çıkar. Ayağın 4-5 parmak arasında, nemli ortam oluşumuna bağlı beyazlaşma şeklinde de görülebilir. Tüm ayak altında yaygın kepeklenme, su dolu kabarcıklar oluşumuyla da seyredebilir. Kaşıntı belirgin bulgudur ancak kaşıntı olmayan ya da sadece kokudan şikayetçi olan hastalar da vardır.
Daha çok hangi yaşlarda görülür?
Ayak mantarı erişkinlerde daha sık görülür, ergenlik öncesi yaş grubunda sıklığı azdır. Genç erkek hastalar en yaygın olduğu gruptur. Nemli ve sıcak iklimlerde; yine ayağın sürekli kapalı veya nemli kaldığı işlerde çalışanlarda ve ayağı çok terleyenlerde mantar bulaşma ve üremesi daha kolay olduğundan sık görülür.
Ayak mantarı bulaşıcı mıdır?
Mantar enfeksiyonları bulaşıcıdır; vücudun bir bölgesinden diğer bir bölgesine, eşyalardan veya insandan insana, hayvanlardan insanlara bulaşabilir.
Bulaşma doğrudan ayak ayağa sürtünme yoluyla olabilir. Banyo, küvet, plaj, hamam, soyunma odaları, spor salonları gibi halka açık veya ortak kullanım alanlarında yalın ayak basıldığında daha önce bu bölgeye ayağında mantar olan kişi basmışsa mantar bulaşabilir.
Yine alışverişte yalınayak ayakkabı veya terlik denemekle ya da misafirlikte giyilen terliklerden, ortak kullanılan havlulardan mantar bulaşması mümkündür.
Ayak tırnaklara bulaşma ise daha çok tırnak makası, törpü gibi tırnakta zedelenme de yapabilen ortak eşyalar aracılığıyla olur.
Ayak mantar türleri nelerdir?
Kronik İntertriginoz, Kronik Hiperkeratotik, Dishidroziform, Akut ülseratif olarak adlandırılan türleri mevcuttur.
Kronik İntertriginoz,en sık görülen formdur. Parmak aralarında soyulma, yarılma şeklinde klinik verir.
Kronik Hiperkeratotitk, Makosen tip olarak da adlandırılır. Ayak altında ve yanlarında yaygın kalınlaşma ve kuruluk görülür; sanki ayakkabı gibi ayağı saran görüntüsü vardır.
Dishidroziform, ayak kavisinde,topuklarda minik içi su dolu kabarcıklar şeklinde seyreder.
Akut ülseratif; özellikle aşırı terleme varlığında görülür. Ayak parmaklarının derisinde soyulmalar, sulantı, nemli bir görüntü oluşturur.
Ayak mantarını tetikleyen faktörler nelerdir?
Nem mantarın çoğalması için en uygun ortamı sağlar. Ayak terlemesi, banyo ve yüzme sonrasında iyi kurulamama, hava aldırmayan çorap ve ayakkabılar, uzun süre kapalı ayakkabı giyme, sıcak iklimin katkısıyla ayak mantarı gelişimi kolaylaşır.
Ayakların yıkandıktan, abdest alındıktan sonra iyi kurulanamaması ayak parmak arasını nemli ve ıslak bırakır ve bulaşmış olan mantar hızla çoğalır.
Günlük hayatımıza etkikleri nelerdir?
Ayak mantarı her ne kadar masum bir rahatsızlık gibi gözükse de günlük hayatta kaşıntısı ve bazen de kokusu hem birey hem de çevresindekiler için rahatsız edicidir. Koku nedeniyle kalabalık ortamda ayakkabı çıkarmak hastalar için endişe verici olabilir. Ayrıca açık ayakkabı veya terlik kullanınırken ortaya çıkan hoş olmayan görüntüsü sosyal kaygı oluşturur. Ayak mantarı yine bakteriyel enfeksiyonlara giriş kapısı sağlar ve eşlik eden şeker hastalığı gibi rahatsızlıklarıolan kişilerde bu ölümcül bile olabilir.
Hastalığın tedavi yöntemleri nedir?
Mantar hastalarında en yaygın kullanılan ilaçlar kremlerdir. Düzenli olarak 1-1,5 ay arasında kullanılan krem tedavisi ile ayak mantarından tamamen kurtulmak mümkündür. Şiddetli ve yaygın vakalarda ağızdan hap da verilebilir. Özellikle tırnak tutulumu varsa hap tedavisi 3 aya kadar uzar ve bu durumlarda aylık kan tahlilleri ile tedavi izlemi gerekir. Tedavi sürecince ayakları kuru tutmak, yıkadıktan sonra kişiye özel olan havlularla kurulamak gerekirse saç kurutma makinaları yardımıyla kurutmak önerilir.
Tedavi yanında korunma önlemlerine uyulması hem tedavinin başarısını olumlu yönde etkileyecektir hem de bulaşma ve yinelemeleri önlemek için çok önemlidir.
Mantardan korunmak için neler yapmalıyız?
- Ayaklar her gün yıkanmalı ve parmak aralarında soyulma kepeklenme olup olmadığını kontrol edilmelidir. Sonrasında özellikle parmak araları kişiye özel olan bir havluyla iyice kurulanmalıdır.
- Sıcak aylarda veya uzun süreli çalışma zamanlarında sıkı ayakkabı ve çoraplardan giymekten kaçınılmaldır.
- Teri emen pamuklu çoraplar giyilmeli ve hava alan ayakkabılar (Bunlar için de en ideali nemi emdiğinden kösele tabanlı ayakkabılardır.) tercih edilmelidir.
- Yaz aylarında ayakkabıların içine mantara karşı koruyucu toz pudralar kullanılmalıdır.
- Günlük olarak (Özellikle ayağı çok terleyen kişiler) ayakkabı değişimi yapmalı; birgün giyilen ayakkabı içinin kuruması için havadar ortamda ya da kalorifer yanında bekletilmelidir.
- Tırnak makası, terlik, çorap ve ayak havlusu gibi kişisel eşyalar kimseyle paylaşılmamalıdır.
- Ortak kullanım alanları olan havuz, hamam, spor salonları, duşlar, otel zeminlerine yalın ayak basılmamalıdır.
- Alışverişlerde terlik ve ayakkabılar çorapsız denenmemeli ve bu eşyalar kimseyle paylaşılmamalıdır.
- Misafirlikte yine çorapsız terlik kullanılmamalı, yalınayak yere basılmamalı, mümkünse kişisel terlik götürülüp kullanılmalıdır.
- Mantardan şüphelenildiğinde hem çevredekilere bulaştırmamak hem de tedavi olmak için doktora başvurulmalıdır.
Mantar tedavisi etkili şekilde yapıldığında tamamen geçen bir hastalıktır, mantarınızla yaşamak zorunda değilsiniz….
